ORTA ASYA UYGARLIKLARI
TÜRKLERİN ANA YURDU VE GÖÇLER ;
Türklerin en eski vatanları Orta Asya’dır. Göçlerin nedenleri ; Aşırı kuraklık , şiddetli kışlar , hastalıklar , çatışma ve savaşlar.
ASYA HUN DEVLETİ ;
İlk hükümdarı Teoman’dır. Hunlar Teoman ve oğlu Mete zamanında çok güçlendiler ve geniş bir alana yayıldılar. Çinliler Hun akınlarını engelleye bilmek için Çin seddini yaptılar. Mete Çinlileri vergiye bağladı. M.Ö 1. yüzyıl sonlarında Hunlar ikiye ayrıldı ve Çin egemenliğine geçtiler.
Kavimler göçü ve sonuçları ;
Hun devletinin yıkılmasından sonra bazı kuvvetli Hun boyları Hazar denizinin kuzeyinden batıya doğru göç ettiler. Balamir komutasındaki Hunlar önlerine çıkan kavimleri egemenlikleri altına aldılar. 375 lerde başlamış ve 500 lere kadar devam etmiştir.
Sonuçları;
- Roma imparatorluğunun çöküşü hızlandı. 395 de ikiye ayrıldı 476 batı roma imparatorluğu yıkıldı.
- Avrupa’nın etnik çehresi değişti
- Avrupa da bir karışıklık dönemi yaşandı.
- Cermenler Avrupa’ya yerleşti.
AVRUPA HUNLARI ;
Attila zamanında en güçlü dönemlerini yaşadılar. Orta Avrupa'ya egemen oldular. Attila'nın ölümünden sonra dağıldılar.
GÖKTÜRKLER ;
Hun devletinin parçalanmasından sonra Türkler Avarlar'ın egemenliğine geçmişti. Bumin kağan Avarlara karşı ayaklanarak (552) Göktürk Kağanlığını kurdu. Göktürkler yazıyı ilk kullanan ve adına ilk defa Türk diyen kavimdir.
Bumin kağanın ölümünden sonra Göktürkler ikiye bölündüler ve iyice zayıfladılar. 681 de Kutluk Kağan Göktürkleri yeniden bir araya getirerek 2.Göktürk devletini kurdu. Bu kağanlığın en parlak dönemi Bilge kağan , Kültigin ve Vezir Tonyukuk dönemindedir. 745 de yıkıldı ve yerine Uygur Kağanlığı kuruldu. Göktürklerden günümüze kalmış en önemli eser Orhun kitabeleridir.
UYGURLAR ;
Önceleri Orhun nehri boylarında yaşamışlardır. Daha sonraları Moğol ve Kırgız saldırıları sonucu Doğu Türkistan’a yerleşmişlerdir. Uygurlar Karluk ve Bismillarla birleşerek Göktürk devletini yıkmışlardır. Yerleşik hayata geçen ilk Türklerdir. Mani dinin etkisinde kaldılar ve savaşçılık yeteneklerini kaybettiler( mani dini et yemeyi yasaklıyordu). 840 ta Kırgızlar tarafından yıkıldılar.
DİĞER TÜRK DEVLETLERİ ;
1) KIRGIZLAR ; 840 ta Uygur devletini yıkarak Ötügene yerleştiler.
2) SİBİRLER ; Çeşitli boyların baskısı sonucu göç ederek Kuzey Kafkasya’ya yerleşmişlerdir.
3) AKHUNLAR ; Asya Hun devleti dağıldıktan sonra güneye inen Hun koludur.
4) AVARLAR ; Balkanlara yerleşmişlerdir. Doğu Avrupa’nın etnik yapısını değiştirmişlerdir.
5) HAZARLAR ; Museviliği benimsemişlerdir. Daha sonraları Hıristiyanlık ve Müslümanlıkta yayılmıştır.
6) BULGARLAR ; Bulgarlar Hun boyları ile karışan Ogur adında bir Türk boyundan gelmektedirler.
7) TÜRGİŞLER ; Yerleşik hayata geçmişlerdir.
8) KARLUKLAR ; Müslüman ilk Türk Topluluklarıdır.
9) MACARLAR ; Hıristiyanlaşmışlardır. Slavların arasına girerek onların birleşmelerini engellemişlerdir. Balkan topluluklarının Cermenleşmekten kurtarmışlardır.